Kreuj z nami

  Ucz się tak, jakbyś miał żyć wiecznie, żyj tak, jakbyś miał umrzeć jutro. 

  Nie możemy rozwiązywać problemów za pomocą sposobu myślenia, który zastosowaliśmy, kiedy je wymyśliliśmy. 

Na hasła „pole” i „demon” każdy miłośnik mitologii słowiańskiej bez zastanowienia odpowiada: „południca". Jednak słowiańskie pole nie z samej południcy słynie i poza wychudzoną, odzianą w biel kobiecą sylwetką Słowianie widywali w polach również demony męskie, tzw. polewiki. O polewiku czasem zwykło mówić się, że jest męskim odpowiednikiem południcy, jednak jest to zbyt duże uproszczenie, gdyż geneza wierzeń w te dwa typy demonów jest raczej różna, zaś one same w wielu aspektach różnią się od siebie. Polewika wyobrażano sobie najczęściej jako nienaturalnie niskiego mężczyznę o ziemistej cerze, z kłosami zbóż zamiast zarostu. Polewiki przechadzały się po miedzy zazwyczaj w południe i o zachodzie słońca. Napotkanych spacerujących ludzi mogły wyprowadzić w pole (to metaforyczne – poprzez skierowanie na złą drogę), zaś śpiących poddusić bądź zdeptać. Polewiki najbardziej nie lubiły pijanych ludzi, których w przypływie emocji mogły nawet zabić. Zachowane wierzenia na temat tych isto...

Spośród wielu istot nadprzyrodzonych o słowiańskim rodowodzie jednym z bardziej intrygujących i niepokojących przypadków jest zagadkowe Licho. Czy dla dawnych Słowian było ono wyłącznie demonem, czy też bóstwem, które z czasem zostało zdegradowane do rangi niższych wierzeń? Z perspektywy dzisiejszych czasów trudno to jednoznacznie rozstrzygnąć. Spośród zbioru demonów dawnych Słowian to właśnie pamięć o Lichu najlepiej zachowała się w języku. Pojawia się ono w wielu utartych frazach, a także... nazwie miejscowości Licheń. Kim była ta zagadkowa postać? Licho to demoniczna istota, która szczególne upodobała sobie rujnowanie ludzkiego szczęścia. Rzadko ukazywała się ludziom, lecz strach przed nią był przeogromny. Nic zatem dziwnego, że z czasem Licho stało się uosobieniem wszystkich ludzkich nieszczęść, a także – wszelkiego zła i chorób. Zazwyczaj w ludzkich opowieściach o lichu, demon ten pojawiał się pod postacią przeraźliwie wychudzonej kobiety z jednym okiem pośrodku czoła, które ni...

Takie wyrazy jak czart i bies to prasłowiańskie określenia złego, nieczystego ducha, mogącego szkodzić ludziom w ich ziemskich życiach. Często termin czart oznaczał demona kusego – kulawego lub bezogoniastego. Niektóre odpowiedniki złego ducha w różnych językach i regionach Słowiańszczyzny to: smetek, synec (synavec), czarny, kuternoga, rokita, zły, licho, nieczysty, łukawyj, wrag, weles, czort. Imię złego demona często tabuizowano, używając form zaimkowych: on, ten itd. Wielość nazw świadczy niewątpliwie o strachu, jaki wzbudzała ta istota. Czart mieszkał na bagnach, w lasach, zbiornikach wodnych bądź też wirach powietrznych. Mógł przyjmować postać węża, świni, psa lub czarnego kota. Krążyły podanie ludowe wedle których czart miał być zrzucony z nieba przez jednego z bogów. Stąd też przedstawiano go często jako utykającego na jedną nogę. Inne podania głosiły o odgryzieniu jego ogona przez psa nasłanego przez boga. Biesy miały możliwość wnikania w konkretne osoby i kierowania ich dz...

Słowiańska ziemia słyszała niejedną opowieść o wilkołaku – legendarnym człowieku obdarzonym mocą przemiany w wilka bądź inne dzikie zwierzę. Motyw takiego przeobrażenia znany jest wielu mitologiom tego świata. Wynika on zapewne z podświadomego pragnienia stania się groźnym drapieżcą, gdyż na uwagę zasługuje fakt, że w zależności od części świata człowiek mógł przybrać rozmaitą zwierzęcą postać: tygrysa (Indie, wyspy azjatyckie), lamparta, hieny lub lwa (Afryka), jaguara (Środkowa Ameryka) bądź nawet rekina (Polinezja). Na słowiańskiej ziemi najgroźniejszymi drapieżcami swego czasu były wilki i niedźwiedzie – zwierzęta otoczone specyficzną formą czci wiązaną pośrednio z kultem boga Walesa. To właśnie postać tych drapieżców słowiańskiemu ludowi wydawała się szczególnie atrakcyjna, przez co nic dziwnego w tym, że ludowe opowieści pełne są rozmaitych historii o przemianie człowieka w wilka bądź niedźwiedzia. Wilkołaki były niesłychanie niebezpieczne. W morderczym szale potrafi...